Regie: Thomas Vinterberg | 116 minuten | drama | Acteurs: Mads Mikkelsen, Thomas Bo Larsen, Magnus Millang, Lars Ranthe, Maria Bonnevie, Helene Reingaard Neumann, Susse Wold, Magnus Sjørup, Silas Cornelius Van, Albert Rudbeck Lindhardt, Martin Greis-Rosenthal
Vastgeroest. Iedereen in Nederland kent wel een man die in een midlifecrisis verkeert. Het is de laveloze oom die je moet ophalen bij een afgelegen treinstation omdat hij iets te hoog had ingezet bij een pokeravond waardoor zijn open cabrio nu op marktplaats staat tegen twintig ‘k’. In ‘Druk’ gaat het over dit soort mannen, die even de weg kwijt zijn of misschien wel al een stuk langer.
De vrienden voor het leven Martin, Nikolaj, Peter en Tommy zijn allemaal in het onderwijs actief. Op de veertigste verjaardag van Nikolaj constateert de groep dat vijftiger Martin helemaal niet gelukkig meer is. Ondanks dat hij ‘alles heeft’, schuifelt Martin als een zombie door zijn werk -en privéleven. Eigenlijk voelen de andere drie mannen zich ook niet meer top. Waar is dat gevoel van ongekende mogelijkheden toch gebleven, zoals ze zien bij hun tienerleerlingen? Dan komt Nikolaj (Magnus Millang) met de psychiater Finn Skårderud op de proppen. De Noorse Skårderud stelt dat bij de geboorte de mens standaard 0,6 promillage aan alcohol tekort komt. Op basis van deze uitspraak besluit de vriendengroep een gewaagd ‘sociaal’ experiment uit te voeren: elke dag, behalve het weekend, proberen ze hun alcoholpercentage op zo’n 0,6 promillage te houden. Hierdoor hopen ze vrijer in het hoofd te worden waardoor ze op het werk en thuis beter kunnen presteren. Je raadt het al, er zijn niet alleen gewenste effecten.
‘Druk’ is een controversiëler film dan het op het eerste gezicht lijkt: het speelt namelijk met het idee dat alcoholgebruik deuren opent naar een beter en creatiever leven, en misschien zelfs eentje met meer vrijheid. Toch gaat het verhaal niet alleen over of alcohol nu wel of niet mensen op die wijze helpt, dan wel ten gronde richt. De film gaat zeer zeker ook over de strijd tussen conformiteit en vrijheid in de Deense samenleving. Dat die strijd op het scherpst van de snede wordt gespeeld aan de hand van dit tegendraads, en zo nu en dan hilarisch, experiment, getuigt voornamelijk van de originaliteit van ‘Druk’.
Hoewel niet onverdienstelijk, voelde Thomas Vinterbergs vorige film ‘Kursk’ (2018) soms even log als de onderzeeër die onverbiddelijk eindigde op de zeebodem. Echter met ‘Druk’ is Vinterberg weer in blakende vorm. De film heeft een uitzonderlijk zwierige kwaliteit en komt heel soepel over, alsof uit de losse pols geschoten. Toch is er ook aandacht voor mooie plaatjes van de omgeving van de personages. Op sommige momenten smelten het verhaal en haar filmstijl op voortreffelijke wijze samen, zoals je geest, lichaam en de omgeving op een avond waar de drank rijkelijk vloeit.
Daarnaast stuwen de vier hoofdrollen het drama en de komedie tot grote hoogten. Alle vier de acteurs gaan compleet op in hun rollen en schuwen niet de tragische aspecten van hun personages. Met name Mads Mikkelsen als Martin is op dreef. Mikkelsen geeft op gevoelige wijze de depressieve kant van dit personage weer. Tegelijkertijd geloof je als kijker maar al te goed dat deze man ooit wel ‘fun’ moet zijn geweest, zoals zijn vrienden beweren. Overigens houdt Mikkelsen het allerbeste voor het einde van de film, wat zowaar een terugkeer naar zijn artistieke wortels is en een kant die veel filmkijkers niet meteen van hem zullen kennen.
‘Druk’ deelt de filmische energie en urgentie met de eerste Dogma 95 films, denk aan ‘Festen’ (Vinterberg, 1998) en ‘Italian for Beginners’ (Lone Scherfig, 2000). Daarnaast heeft het ook wat van hun rebellie. Het lijkt alsof Vinterberg terug is op het oude nest, in de jeugd van zijn carrière. Evenals de Dogma 95 films schopt hij hier weer tegen heilige huisjes van de Deense middenklasse. Niettemin is ‘Druk’ niet even contraire als ‘Idioterne’ (Lars von Trier, 1998) bijvoorbeeld. Die film van Von Trier leek voornamelijk op zoek naar hoeveel controverse je uit immoreel gedrag kunt peuren. Uiteindelijk heeft de jeugdige bravoure van de Dogma films plaatsgemaakt voor de redelijke twijfel bij Vinterberg. Dit maakt ‘Druk’ allerminst immoreel, maar gewoon niet zo zeker van zichzelf en over het leven. Dit siert de film en maakt het menselijk. Bovenal verrast het ons.
Roy van Landschoot
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 19 augustus 2021
Tags: filmrecensent | Roy van Landschoot, Oscar beste buitenlandse film, Oscars 2021, regisseur | Thomas Vinterberg